Borçlar Hukuku Nedir?

Borçlar Hukuku, bireyler ve kurumlar arasındaki borç ilişkilerini düzenleyen hukuk dalıdır. Temel amacı, taraflar arasında doğan hak ve yükümlülükleri belirlemektir. Bu ilişkiler genellikle bir sözleşmeye dayanır ancak haksız fiil, sebepsiz zenginleşme gibi başka sebeplerle de borç doğabilir.

Borç İlişkisinin Kaynakları

1. Sözleşmeler: Tarafların özgür iradeleriyle yaptıkları anlaşmalar borç ilişkilerinin en yaygın kaynağıdır. Örneğin kira sözleşmesi, satış sözleşmesi, hizmet sözleşmesi gibi.

2. Haksız Fiil: Bir kişinin hukuka aykırı eylemiyle bir başkasına zarar vermesi durumunda da borç doğar (örneğin trafik kazası).

3. Sebepsiz Zenginleşme: Hukuki bir neden olmadan bir kişinin diğerine ait bir malvarlığı değerini elde etmesi halinde borç ilişkisi doğabilir.

Sözleşme Özgürlüğü İlkesi

Borçlar hukukunda taraflar, kanunda aksi belirtilmedikçe, sözleşme yapıp yapmamakta ve sözleşmenin içeriğini belirlemekte serbesttir. Ancak bu özgürlük, ahlaka, kamu düzenine ve emredici hukuk kurallarına aykırı olmamalıdır.

Borçların İfa Edilmesi ve Sonuçları

Borçlu, borcunu zamanında ve gereği gibi ifa etmekle yükümlüdür. Borcun ifa edilmemesi veya eksik ifası halinde alacaklının bazı hukuki yollarla hakkını arama imkânı vardır (örneğin dava açmak, icra takibi başlatmak).

Sık Karşılaşılan Borçlar Hukuku Davaları

• Alacak davaları

• Tazminat davaları (özellikle trafik kazası ve iş kazası)

• Sözleşmenin feshi ve uyarlanması davaları

• Kira ilişkilerinden doğan uyuşmazlıklar

1. Alacak Davaları

Alacak davaları, bir kişinin başka bir kişiden olan parasal alacağını tahsil etmek amacıyla açtığı davalardır. Genellikle taraflar arasında yapılmış bir sözleşmeye (örneğin satış, hizmet, kira sözleşmesi) dayanır. Alacaklı kişi, borcun ödenmemesi üzerine mahkemeye başvurarak hem alacağını hem de faiz, yargılama gideri gibi ek taleplerini talep edebilir. Bu davalarda yazılı deliller, fatura, banka kayıtları büyük önem taşır.

2. Tazminat Davaları

Tazminat davaları, bir kişinin haksız fiil sonucu uğradığı zararın giderilmesini talep ettiği davalardır. En sık karşılaşılan iki tazminat türü şunlardır:

• Trafik Kazası Tazminat Davaları: Kazada kusurlu olan taraf veya onun sigorta şirketi, zarar gören tarafa maddi ve manevi tazminat ödemekle yükümlüdür. Maddi tazminat kapsamında araç hasarı, tedavi giderleri, iş göremezlik zararları yer alır.

• İş Kazası Tazminat Davaları: İşçinin işyerinde uğradığı kaza sonucu zarar görmesi durumunda işverenden veya SGK'dan tazminat talep edilebilir. Bu tazminatlar genellikle iş güvenliği önlemlerinin alınmaması sebebiyle gündeme gelir.

3. Sözleşmenin Feshi ve Uyarlanması Davaları

Sözleşme ilişkilerinde zamanla şartlar değişebilir. Bu durumda taraflardan biri sözleşmenin feshedilmesini ya da yeni duruma göre uyarlanmasını talep edebilir:

• Fesih Davaları: Taraflardan biri sözleşmeye aykırı hareket ettiğinde (örneğin kira bedelini sürekli ödememek), diğer taraf sözleşmeyi sona erdirmek için dava açabilir.

• Uyarlama Davaları: Olağanüstü gelişmeler (örneğin ekonomik kriz, pandemi gibi) sözleşme dengesini bozar ve sözleşmenin mevcut haliyle sürdürülmesi taraflardan biri için aşırı güçleşirse, mahkemeden sözleşmenin yeni koşullara göre uyarlanması talep edilebilir.

4. Kira İlişkilerinden Doğan Uyuşmazlıklar

Kira sözleşmeleri hem konut hem de işyeri kiralamalarında sıkça borçlar hukuku davalarına konu olur. En çok karşılaşılan uyuşmazlıklar:

• Kira Bedelinin Ödenmemesi: Kiracının ödemelerini aksatması halinde, kiraya veren tahliye davası açabilir.

• Kira Artış Uyuşmazlıkları: Özellikle işyeri kiralarında, yasal sınırın üzerinde artış istenmesi halinde taraflar arasında anlaşmazlık çıkabilir. Bu durumda kira tespit davası gündeme gelir.

• Tahliye Davaları: Kiracının sözleşmeye aykırı davranması, kullanım şartlarını ihlal etmesi veya tahliye taahhüdünde bulunmasına rağmen çıkmaması durumlarında kiraya veren, mahkemeye başvurarak tahliye kararı alabilir.